Turki z Kościelnej Wsi od 1910 roku nieprzerwanie strzegą Grobu Pańskiego podczas Wielkanocy

Pierwszą Straż Grobu Pańskiego powołał w 1910 roku współzałożyciel Ochotniczej Straży Pożarnej w Kościelnej Wsi Michał Światły. Od samego początku tworzyli ją dowódca i sześciu żołnierzy. Strażnicy od samego początku mieli białe mundury, drewniane miecze i halabardy oraz piękne, złote herby z pióropuszami, które, niestety, zaginęły podczas II wojny światowej. Pierwszym komendantem był Światły, a po jego śmierci w 1918 r. Jan Grabarek, jeden ze współtwórców miejscowej OSP. Potem komendantem przez 47 lat był jego wnuk, także Jan..

Pod jego dowództwem Turki z Kościelnej Wsi zostali ubrani dodatkowo w pancerze w kształcie rybich łusek. Także te drewniane zbroje nie przetrwały do naszych czasów. Szczegóły ich ubioru znamy z Kroniki Turków, którą przez lata prowadził Bolesław Nowak, pierwszy powojenny sołtys w Kościelnej Wsi. Po 1945 r. uszyte zostały nowe czerwono-żółte mundury. Wykonano także nowe halabardy i topory oraz czarne hełmy.

W identycznych, choć oczywiście nowych czerwono-żółtych mundurach, a także w złotych hełmach i z metalowymi halabardami strażnicy z Kościelnej Wsi uczestniczyli w 1997 r. w mszy św. celebrowanej w Kaliszu przez papieża Jana Pawła II. Od kilku lat strażnicy mają nowe mundury. Wyglądają nieco inaczej, bo brakuje żółtych elementów. To była ostatnia zmiana w wyposażeniu kościeleckich turków. Hełmy zmienione zostały 10 lat temu, a halabardy rok później.

Turki pełnili służbą nawet w czasie II wojny światowej. Wówczas po raz ostatni oficjalnie świętowano Wielkanoc w 1940 r. Potem Niemcy aresztowali ks. Teodora Sucka (od 30 października 1941 r. przebywał w obozie w Dachau z nr 28156, zmarł 7 lutego 1942 r.), a kościół zamknęli. Przez cztery lata w Wielki Piątek strażnicy pełnili wartę przy symbolicznym Grobie Pańskim budowanym w tajemnicy na cmentarzu. Kilkadziesiąt lat później uczestniczyli w mszy św. celebrowanej w Kaliszu przez papieża Jana Pawła II.

Zobacz także

W ubiegłym roku długoletni komendant Jan Grabarek przekazał pałeczkę następcy.
- Lata lecą nieubłaganie. Uznałem, że to już czas, aby ustąpić miejsca młodszym. To naturalna kolej rzeczy. Oddałem mundur, więc nie kusi mnie, żeby go ponownie założyć, ale na pewno będę w kościele z uwagą śledził postawę straży - tłumaczył.

Rodzinne tradycje kontynuuje obecny komendant Piotr Kosierb. Jednym z pierwszych dowódców straży był jego dziadek - Franciszek Ratajczyk. Turkiem był również tata, czyli Bronisław Kosierb, a także brat oraz kuzyni. Zgodnie z tradycją wszyscy, poza komendantem, członkowie straży muszą być kawalerami. Czasami zdarza się, że ktoś pełni służbę tylko rok. Z kolei najdłuższym stażem może pochwalić się właśnie nowy komendant, który turkiem był w latach 1988-2008.

Strażnicy pełnią swoją posługę przy Grobie Pana Jezusa do Wielkiego Piątku do mszy rezurekcyjnej w Wielką Niedzielę. Warty zmieniane są co godzinę. Gdy ksiądz wychodzi z Grobu ze zmartwychwstałym Chrystusem, Turki padają na ziemię.
- Trzeba to zrobić jednocześnie na słowa pieśni “Wesoły nam dzień dziś nastał”. Spóźnialscy narażeni są na wstyd - tłumaczy były komendant Grabarek.

Jako pierwsi w Polsce przy Grobie Pańskim czuwali sprowadzeni w roku 1162 bożogrobcy. Tradycja zaciągania warty wojskowej lub z osób przebranych w historyczne stroje trwa co najmniej od XVII wieku. Zwykle wartę przy Grobie zaciągają członkowie ochotniczych straży pożarnych.
W wielu miejscowościach straże nazywa się “turkami” lub “turkami wielkanocnymi”, rzekomo na pamiątkę odsieczy wiedeńskiej. We wsiach zachowała się legenda o przebranych w zdobyczne stroje tureckie żołnierzach króla Jana III Sobieskiego. Gdy weszli do kościoła, okazało się, że nikt nie pełni warty przy Grobie Pana Jezusa. Żołnierze, nie przebierając się, stanęli w tureckich szatach przy Grobie.
Tradycyjnie o członkostwo w straży mogą ubiegać się tylko kawalerowie o nieposzlakowanej opinii. Funkcje dowódcze pełnią jedynie żonaci mężczyźni po odbyciu służby wojskowej.