Nasza Loteria NaM - pasek na kartach artykułów

Sosnowiec: Spacer po Modrzejowskiej z Grzegorzem Onyszko. Żydowskie oblicze miasta [ZDJĘCIA]

Magdalena Nowacka
Tutaj Jakub Adler prowadził Towarzystwo Ochrony Zdrowia Ludności Żydowskiej
Tutaj Jakub Adler prowadził Towarzystwo Ochrony Zdrowia Ludności Żydowskiej Magdalena Nowacka
Na spacer ulicą Modrzejowską tym razem wybrałam się razem z Grzegorzem Onyszko, sosnowieckim historykiem. Dzięki niemu odkryłam tajemnice i żydowskie oblicze tej części miasta.

- Przy tej ulicy jeszcze przed I wojną światową skupiało się żydowskie życie gospodarcze, religijne, społeczne i polityczne - mówi Grzegorz Onyszko. - Ale tak naprawdę, dopiero po odzyskaniu przez państwo polskie niepodległości, ujawniło się ono w całej okazałości. To przy Modrzejowskiej mieściły się m.in. żydowskie domy modlitw, organizacje dobroczynne, sportowe oraz liczne przedsiębiorstwa handlowe - wylicza.

Idziemy na koniec i zatrzymujemy się przy numerze 31. Tu była kiedyś siedziba Żydowskiego Towarzystwa Gimnastyczno - Sportowego "Nordyja" - Sosnowiec. Było ono sekcją sportową organizacji rewizjonistycznej Brith - Hazohar. W towarzystwie można było ćwiczyć kolarstwo, grę w ping ponga, boks, piłkę nożną, lekkoatletykę i gimnastykę.

- Była drugą pod względem wielkości żydowską organizacją sportową w Sosnowcu, a trzecią w Zagłębiu. Została zamknięta przez hitlerowskie władze okupacyjne - mówi Onyszko. Przy numerze 23 mieściło się natomiast Stowarzyszenie Kobiet Żydowskich Udzielania Zapomóg Ubogim: położnicom, dzieciom i biednym chorym - "Tomchaj Jołdas Anyjos". - Powstało w 1934 roku. Jego prezesem była Frajdla Wiśnic (Wisznic), a do samego stowarzyszenia należało około stu członkiń - opowiada nam historyk.

Przy numerze 22 obecnie znajdziemy sklep ze śmiesznymi gadżetami - prezentami, można tu także oprawić obrazy. Ale kiedyś było tu miejsce kultu religijnego. - Mieścił się tu dom modlitw. Ortodoksyjny, wraz ze szkołą talmudyczną oraz biblioteką, prowadzony pod patronatem sosnowieckiej gminy żydowskiej. Niestety, w czasie II wojny światowej także został zniszczony przez hitlerowców - zdradza Onyszko. Pod numerem 21 Izaak Markowicz prowadził natomiast przed wojną cukiernię, a pod numerem 11 Zonensztejn (Sonenstein) Tolf herbaciarnię. W tej samej kamienicy co herbaciarnia żydowska organizacja "Mizrahi" miała męski dom modlitw. Skład win, wódek i likierów oraz wyroby tytoniowe i sacharynę prowadzili pod numerem 16 W. Szwajcer, D. Adler i S. Fuks.

- W miejscu, gdzie mamy numer 10, Reingold Pinkus miał przed wojną przedsiębiorstwo zajmujące się sprzedażą wełny i dodatków do haftu - mówi Onyszko.
Także pod tym adresem istniało żydowskie stowarzyszenie pod nazwą: "Szomraj Szabas Wahadas. To religijna organizacja żydowskiego ruchu ortodoksyjnego. W Sosnowcu jej prezesami honorowymi byli sosnowieccy rabini. Dzisiaj mieści się tu sklep, w którym dobierzemy sobie okulary. Stajemy przed numerem 6. Jest tu restauracja z tradycyjną kuchnią polską. Ale kiedyś można było tu kupić krawat, szelki, kieszonkowe chusteczki, eleganckie damskie kapelusze i bardzo dobrą w gatunku bieliznę. Polecał je Adolf Plawner. Obuwie można było kupić u J. Kugelmana (numer 2) a pod numerem 4 u I. Gidkorna wybrać coś z biżuterii.


Trudna, wojenna historia i wysiedlenia

W 1939 r. Żydzi, w liczbie 30 tysięcy, stanowili około 20 proc. mieszkańców miasta. Po wybuchu II wojny światowej i zajęciu Sosnowca przez Niemców rozpoczęły się prześladowania ludności żydowskiej; a naziści spalili Wielką Synagogę w Sosnowcu już 9 września. Pod koniec 1942 r. zostali przesiedleni do Środuli. Na terenie getta działał lokalny oddział Żydowskiej Organizacji Bojowej.

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Dziennik Zachodni / Wielki Piątek

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na sosnowiec.naszemiasto.pl Nasze Miasto