Nową tablicę upamiętniającą Sybiraków odsłonięto w Grudziądzu. Stara została skradziona. Zdjęcia

Pierwsza tablica upamiętniająca Sybiraków zawieszona została w 2005 roku. Wisiała 18 lat. Aż w nocy z 31 maja na 1 czerwca bieżącego roku została skradziona. Była wykonana z mosiądzu, więc zapewne skusiła złomiarzy. Ze ściany oderwali ją łomem. Sprawców nie wykryto.

- Przykre to jest, haniebne dla naszego społeczeństwa, że nie potrafimy uszanować tych ludzi, którzy zostali na "nieludzkiej ziemi", a ta tablica jest przede wszystkim, aby upamiętnić zesłańców, szczególnie właśnie tych, którzy zostali na "nieludzkiej ziemi" - mówi Danuta Kołodziejska, prezes Związku Sybiraków w Grudziądzu.

To właśnie dzięki determinacji Danuty Kołodziejskiej, prezes Związku Sybiraków w Grudziądzu, przy pomocy finansowej wielu osób, udało się przygotować nową tablicę i zawiesić ją w tym samym miejscu - na budynku administracji Dom Marzeń, przy ul. Kulerskiego 6A.

- Nowa tablica wykonana została z czarnego granitu. Mam nadzieję, że nikogo już nie skusi - mówi prezes Kołodziejska.

Uroczystość miała miejsce przy siedzibie Spółdzielni Mieszkaniowej Dom Marzeń, przy ul. Kulerskiego 6a na osiedlu Rządz w Grudziądzu.

Nową tablicę odsłonięto w ramach obchodów Światowego Dnia Sybiraka. Dzień ten przypada 17 września, czyli w rocznicę wkroczenia wojsk radzieckich na tzw. Kresy Wschodnie.

- Od momentu wkroczenia wojsk sowieckich na tereny polskie rozpoczęły się prześladowania ludności polskiej, którą uważano za wroga systemu radzieckiego. Rozpoczęły się masowe wywózki. Największe wywózki były cztery, ale deportacje trwały aż do 1956 roku - mówiła Danuta Kołodziejska, prezes Związku Sybiraków w Grudziądzu.

Prezes Kołodziejska wyliczała, że wśród wywożonych w 1945 roku było wiele osób, które w czasie okupacji hitlerowskiej podpisały tzw. "trzecią grupę" (przyznały się do swojego niemieckiego pochodzenia). - A przyjęcie tej grupy nie było dobrowolne, ludność polska podpisywała ją pod przymusem, pod groźbą wywózki nawet do obozów koncentracyjnych. Nie możemy traktować tych ludzi jako przeciwników Polski, oni byli do tego zmuszani - mówiła Danuta Kołodziejska.

Prezes grudziądzkich Sybiraków przypomniała, że dzięki powstaniu armii gen. Andersa, wielu zesłańców mogło opuścić "nieludzką ziemię". - Wielu jednak to się nie udało, bo nie dotarła do nich wiadomość o tworzeniu tej armii. Ale później powstała I Dywizja Kościuszkowska, pod wodzą gen. Berlinga. W niej też byli przede wszystkim Sybiracy. Proszę o tym pamiętać, bo nieraz źle się mówi o tej armii, ale to byli też Polacy, Sybiracy, którzy doszli do Polski, walczyli o Polskę - mówiła Danuta Kołodziejska. I dodawała: - Naszym patriotycznym obowiązkiem jest pamiętać o tych ludziach, o zesłańcach, którzy często ofiarę swojego życia złożyli na "nieludzkiej ziemi".

Kołodziejska mówiła do młodzieży: - Wasze pokolenie powinno kontynuować to, co my w tej chwili prowadzimy. Staramy się bywać u was w szkołach, opowiadać o losach zesłańców. Bardzo was proszę o kontynuację w waszym dorosłym życiu. Proszę też pamiętać o słowach Jana Pawła II, który powiedział, że naród, który nie zna swojej historii traci swoją tożsamość.

Jak mówiła Danuta Kołodziejska, z samego Grudziądza na Sybir wywieziono tysiąc osób.

Maciej Glamowski, prezydent Grudziądza mówił do Sybiraków: - Niech ta tablica przypomina każdemu z nas, zwłaszcza ludziom młodym, że jesteście także w Grudziądzu, niech pamięć o was trwa. Niech nie przemija świadectwo wielkości i hartu ducha każdego z tych, których skazano na "golgotę wschodu". Niechaj ci wszyscy, którzy przeżyli, mają chęć i odwagę dzielić się ciężarem wspomnień z kolejnymi pokoleniami Polaków.

Jan Myrcha, prezes toruńskiego oddziału Związku Sybiraków przypomniał, że niegdyś Sybiraków w dawnym województwie toruńskim było tysiąc. Dziś jest już około 200. Wskazał, że wywózki w głąb Rosji to wcale nie jest tylko odległa historia. - Zobaczcie dzisiaj dzieci Ukrainy. Nasi Sybiracy wywożeni byli na Syberię, pojechali z mamą, tatą, rodzeństwem, a dzisiejsze dzieci Ukrainy wywożone są bez mamy, bez taty i bez rodzeństwa. Nasi Sybiracy pamiętali o Polsce. I wrócili do Polski. To i one wrócą do Ukrainy - mówił prezes Myrcha. I dodawał: - Światowy Dzień Sybiraka powstał dlatego, żeby cały świat mógł słyszeć, widzieć i czuć, że Rosja jest przyjazna tylko dla Rosjan. Nie jest przyjazna dla innych i nie była dla nas przyjazna.

Tomasz Szymański, poseł KO zwrócił się z kolei do Danuty Kołodziejskiej: - Wyrażam wielkie wyrazy uznania za to wszystko co pani robi dla Grudziądza, a szczególnie za te żywe lekcje historii, którymi pani raczy do dzisiaj młodzież.

W podziękowaniu za wsparcie dla grudziądzkiego związku medale pamiątkowe wybite z okazji 95-rocznicy powstania Związku Sybiraków otrzymali:

• Maciej Glamowski, prezydent Grudziądza
• Adam Olejnik, starosta powiatu grudziądzkiego
• Tomasz Szymański, poseł KO
• radny Tomasz Smolarek i klub radnych Koalicji Obywatelskiej, którzy jako pierwsi przeprowadzili zbiórkę na nową tablicę
• Mirosław Zielke, były prezes "Dom Marzeń"
• Arkadiusz Guzowski, obecny prezes spółdzielni "Dom Marzeń"
• mjr Adam Szymaniuk, komendant garnizonu Grudziądz

Dyplom odebrał natomiast Łukasz Kowarowski, przewodniczący Rady Miejskiej Grudziądza.

Podziękowania czekały także na nieobecnych podczas uroczystości Michała Szulca, prezesa firmy "Prasbet" oraz Roberta Kondrackiego szefa firmy budowlanej.