Minister Zdrowia odwiedził Centrum Pediatrii w Sosnowcu. Opowiadał o reformie psychiatrii dziecięcej

W Centrum Pediatrii w Sosnowcu w środę, 27 października, odbyło się spotkanie dotyczące reformy psychiatrii dziecięcej. Gościem był Adam Niedzielski, minister zdrowia. Miejsce na spotkanie było nie przypadkowe, to tutaj działa m.in. ośrodek pierwszego poziomu referencyjności w zakresie psychiatrii dziecięcej. Zebrani specjaliści chcieli opowiedzieć o tym, w jakim momencie reformy się znajdujemy, jakie działania zostały już w tej sprawie podjęte.

- Jesteśmy w takiej sytuacji, że reforma, którą pani profesor Małgorzata Janas-Kozik przygotowała razem z zespołem, tak naprawdę nabiera rozpędu i zaczyna funkcjonować w takich ramach systemowych. Możemy już w pełni obserwować i powoli też ewoluować jej pierwsze skutki - zapowiedział Adam Niedzielski, minister zdrowia.

Główne założenie reformy to przeniesienie ciężaru opieki psychiatrycznej wśród dzieci i młodzieży z ośrodków szpitalnych na opiekę środowiskową. To kwestia zarówno lepszego dotarcia i zwiększenia dostępności, ale też tego, że liczba psychiatrów w Polsce wynosi niecałe 500. Według Niedzielskiego to nie jest grupa zawodowa, która jest w stanie udźwignąć opiekę nad całą populacją dzieci i młodzieży. Dlatego system należało rozbudować.

- Rozbudowa jest pomyślana w taki sposób, że tworzymy trzy poziomy opieki psychiatrycznej. Ten pierwszy, który właśnie jest poświęcony opiece środowiskowej to są psycholodzy, psychoterapeuci, terapeuci środowiskowi. Tutaj mamy właśnie taki ośrodek, który już od kwietnia sprawuje opiekę pierwszopoziomową, zajmuje się pacjentami oraz ich rodzinami. Podstawowym założeniem jest dotarcie do rodziny i kompleksowe rozwiązanie problemu - mówił minister zdrowia.

Od września, czyli powrotu dzieci do szkół zwiększyła się liczba problemów. Są one związane z ponowną adaptacją do standardowego trybu nauczania.

Ja myślę, że to jest bardzo ważny argument za tym, żeby nauka stacjonarna była utrzymywana za wszelką cenę, po to, żeby właśnie nie fundować tymi zmianami dotyczącymi obostrzeń czy trybu nauki takich niestabilnych warunków młodzieży, które będą oznaczały kolejne konieczności adaptacji. Nauka stacjonarna w szkołach jest priorytetem z każdego punktu widzenia, również z punktu widzenia dbania o zdrowie psychiczne dzieci - podkreślał Adam Niedzielski.

Reforma ma wprowadzić nie tylko ośrodki opieki środowiskowej, ale również ośrodki drugiego (dzienna opieka szpitalna z prowadzoną edukacją) i trzeciego stopnia (szpitalnictwo psychiatryczne).

- Jeżeli chodzi o poziom pierwszy, chcemy tutaj zapewnić dostępność w całej Polsce. W tej chwili mamy 327 takich ośrodków. Założenie jest takie, żeby praktycznie w każdym powiecie był taki ośrodek. Docelowo ta liczba powinna być nieco mniejsza niż 400 - zapowiadał minister.

Zmieniony ma być także model finansowania. Zmniejszane są normatywy świadczenia usług utrzymując prawie takie samo finansowanie. Ten krok ma pozwolić na to, by w każdym powiecie każda szkoła była objęta opieką psychologiczną. Inne priorytety dotyczą ośrodków drugiego i trzeciego stopnia. Na poziomie drugim najważniejsza jest edukacja, by w każdym z ośrodków można było prowadzić normalne zajęcia szkolne. Na poziomie trzecim najważniejsze są inwestycje. Przygotowano pod to program, którego wartość to 80 mln zł. Część inwestycji jest już realizowana. Minister pochwalił się że rośnie liczba psychiatrów (w 2015 roku było ich ok. 280) oraz nakłady na tę dziedzinę zdrowia (w 2015 r. ok. 170-180 mln, dziś powyżej 500 mln zł).

Ważne informacje na temat reformy przekazała prof. Małgorzata Janas-Kozik, kierownik Oddziału Klinicznego Psychiatrii i Psychoterapii Wieku Rozwojowego Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Centrum Pediatrii im. Jana Pawła II w Sosnowcu.

- To, co dla całej grupy ekspertów, która pochyliła się od strony merytorycznej nad rozwiązaniem problemów psychiatrii dzieci i młodzieży w Polsce, to oprócz przeniesienia środka ciężkości leczenia nowego pacjenta, jak najbliżej jego warunków rzeczywistych, w których żyje, to by dostępność do tego leczenia dla dzieci, młodzieży i ich rodzin była taka sama w całym kraju - przekazała prof. Małgorzata Janas-Kozik.

Reforma ma biegnąć ewolucyjnie. Nie zmieniać się z roku na rok.

- Budujemy zupełnie nową strukturę, którą wcześniej w opiece psychiatrii dzieci i młodzieży nie było - to środowiskowa poradnia psychologiczno psychoterapeutyczna, w której nie ma lekarza psychiatrii dzieci i młodzieży. 60 proc. pacjentów utrzymuje się w tym poziomie leczenia. Nie jest potrzebny lekarz psychiatra dzieci i młodzieży - mówiła pani profesor.

To jest pierwsza reforma w kraju, gdzie po ponad roku działalności Narodowy Fundusz Zdrowia wchodzi i sprawdza jej działanie. Specjaliści otrzymają natychmiast odpowiedź, więc od stycznia będą prowadzone wszystkie konieczne zmiany.

Środowiskowa opieka to współpraca z rodziną, ale również ze szkołą, z pomocą społeczną, sądem, kuratorem. Nie wszyscy pacjenci na tej poradni się utrzymają. 30 proc. pacjentów wymaga jednak konsultacji lekarza psychiatry dzieci i młodzieży. Jak podkreślają lekarze - konsultacje to nie leczenie. Dzięki konsultacji może udać się ustalić jak dalej pracować z pacjentem. Może też się okazać, że środowiskowa poradnia to za mało i pacjent będzie musiał trafić na oddział dzienny.

Psychiatria dzieci i młodzieży reformuje się systemowo. Niczego się nie zamyka, nie likwiduje, powstają nowe ośrodki, tak jak pierwszy poziom referencyjnej, natomiast drugi poziom referencyjny już jest, tylko on się inaczej nazywa. Poradnie zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży oraz oddziały dzienne mamy już w kraju - podkreślała prof. Małgorzata Janas-Kozik.

Reforma dba także o kształcenie kadry. W 2018 roku wprowadzono nowy zawód - psychoterapeuta środowiskowy dzieci i młodzieży. W ochronie zdrowia pojawiła się nowa specjalizacja z psychoterapii dzieci i młodzieży. Jest prowadzona za darmo. Z kolei w szkołach podyplomowych koszt tej specjalizacji nie jest duży, bo jak wskazała profesor to wartość auta średniej klasy.
Ponadto w ramach specjalizacji z psychologii klinicznej otwarto ścieżkę psychologii klinicznej dzieci i młodzieży. W kraju jest sześć ośrodków. Za 35 mln zł pozyskanych z Unii, kształcą się w nich specjaliści.

- Na koniec okresu kształcenia będziemy mieć około 1000 nowych specjalistów w kraju. Już ich zatrudniamy jako terapeutów środowiskowych w pierwszych poziomach referencyjnych - dodała pani profesor.

Ministerstwo Zdrowia wyasygnowało prawie 8 milionów złotych na opracowanie standardów organizacyjnych i merytorycznych, czyli diagnostycznych i terapeutycznych dla wszystkich trzech poziomów referencyjnych.

Zdrowie psychiczne jest bardzo ważne, ale często o nim zapominamy, i nie traktujemy go tak poważnie jak zdrowia fizycznego. Specjaliści mogą pomoc nam i naszym dzieciom.

- Bardzo się cieszymy, że możemy w sposób bezpłatny dla tych ludzi świadczyć pomoc. Oni cierpią, kryzysy są częste, zdarzają się w różnych sytuacjach w okresie rozwojowym. Nasz ośrodek ma możliwość świadczyć więcej usług niż pomoc raz w tygodniu. Dzięki temu ta pomoc jest bardziej efektywna. Pacjent najpierw się do nas zgłasza. Prowadzimy wobec niego ścieżkę diagnostyczną, na końcu której tworzymy indywidualny plan zdrowienia i tam zapraszamy różnych specjalistów do pomocy i bardzo często jest tak, że jest to psychoterapia indywidualna, ale również terapeuci środowiskowi - mówił Łukasz Pilawski, psycholog i psychoterapeuta z ośrodka pierwszego stopnia referencyjności.

Tacy terapeuci jeżdżą do domów, są blisko rodzin i modyfikują pewnego rodzaju zachowania i schematy destrukcyjne, które w tych domach są.

- Ludzie są chętni na tę formę pomocy. Oni z niej naprawdę korzystają i jesteśmy pod dużym wrażeniem takiej dojrzałości. Jeżeli działamy wspólnie na rzecz dobra ich dziecka i rodziny, to mamy sojuszników w tym względzie - dodał Łukasz Pilawski.

Adam Niedzielski podkreślał ważną rolę zdrowia psychicznego. Prosił by się nie bać, by o nie zadbać.

- Warto zaapelować o poważne traktowanie problemów psychicznych. Nie można ich ukrywać. Nie można traktować ich w taki sposób, że nie jest to element zdrowia. Szukajmy pomocy, szukajmy wsparcia. Nie można się tego wstydzić. Im dłużej jest to chowane, tym później może niestety prowadzić do gorszych konsekwencji - apelował minister zdrowia.

Ministerstwo Zdrowia będzie prowadziło specjalną kampanię, by podkreślać wagę zdrowia psychicznego. Jak podkreślał minister, w naszym społeczeństwie chęć otworzenia się i opowiedzenia o swoim problemie jest bardzo niska.

• “Stop Przemocy” dla Dzieci i Młodzieży oraz ich Rodziców - tel. (42) 682 28 37
• Całodobowa bezpłatna infolinia dla dzieci, młodzieży - tel. 800 080 222
• Dziecięcy Telefon Zaufania Rzecznika Praw Dziecka - tel. 800 12 12 12
• Dla dzieci i nastolatków zaniedbanych, seksualnie wykorzystywanych, których rodzice piją-telefon Stowarzyszenia OPTA - tel. (22) 27 61 72
• Narkomania-Pomoc Rodzinie, Infolinia Towarzystwa Rodzin i Przyjaciół Dzieci Uzależnionych „Powrót z U” - tel. 800 120 359
• Ogólnopolski Telefon Zaufania „Narkotyki-Narkomania” - tel. 801 199 990
• Ogólnopolskie Pogotowie Dla Ofiar Przemocy w Rodzinie „Niebieska Linia” - tel. 800 120 002

Pomoc w sprawie przemocy (i nie tylko) w Sosnowcu

• Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej - tel. (32) 296 22 01
• Zespół Pracy Socjalnej - tel. (32) 296 22 21
• Zespół Pracy Socjalnej Przeciwdziałanie Przemocy w Rodzinie - tel. (32) 297 70 24
• Komenda Miejska Policji - tel. (32) 296 12 00, (32) 296 12 55
• Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej – Patrol Przyjazny Dziecku - tel. 780 022 730
• Centrum Pediatrii im. Jana Pawła II – Poradnia Psychiatryczna dla dzieci i młodzieży - tel. (32) 720 77 00, (32) 266 02 30
• Fundacja po Skrzydła - tel. 509 662 348
• Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom i Młodzieży „Dom Aniołów Stróżów” - tel. 575 323 444
• Centrum Zdrowia Psychicznego Feniks - tel. (32) 413 16 18, (32) 375 02 12
• Poradnia Zdrowia Psychicznego dla Dorosłych - tel. (32) 263 24 84
• Centrum Pomocy Rodzinie Caritas - tel. (32) 363 03 70, (32) 363 03 71
• Diecezjalne Centrum Służby Rodzinie i Życiu - tel.(32) 269 51 70, 519 512 817
• Centrum Psychoterapii i Leczenia Uzależnień - tel. (32) 413 05 51