Gmina Żydowska domaga się zwrotu majątków

Gmina Wyznaniowa Żydowska w Katowicach walczy o restytucję nieruchomości na terenie Będzina. Chodzi o budynek przy ul. Małachowskiego 26 i o teren przy ul. Kołłątaja (dawna Boźnicza 16). Od 1997 roku, mimo kilkunastu złożonych wniosków, na terenie Zagłębia Gmina otrzymała jedną nieruchomość i osiem cmentarzy.

Dyrektor Gminy Wyznaniowej, Bożena Wawrzyniak, pokazuje opasłą teczkę z dokumentami. Są tu pisma dotyczące wszystkich wniosków o restytucję nieruchomości. Pisma te trafiają przed Komisję Regulacyjną ds. Gmin Wyznaniowych Żydowskich w Warszawie. Pierwszy wniosek, dotyczący Będzina, pochodzi z 1997 r. i dotyczy budynku przy ul. Sienkiewicza 17, gdzie znajduje się szpital dziecięcy.

- Staraliśmy się o nieruchomość zamienną bądź o odszkodowanie. Zaproponowano nam jednak nieruchomości nie nadające się do normalnego użytkowania: hałdy górnicze, ogródki działkowe, budynki komunalne nadające się do kapitalnego remontu. Mieliśmy otrzymać budynek spełniający nasze oczekiwania, ale w tej chwili należy on już do Skarbu Państwa. Wierzymy, że w przyszłym roku wreszcie dostaniemy nieruchomość zamienną - mówi pani dyrektor.

Więcej zamieszania powstało przy wnioskach o dwie kolejne nieruchomości: przy ul. Małachowskiego 28 (według nowej numeracji 26), gdzie kiedyś istniał Klub Żydów Ortodoksów, oraz dawnej przy Bożniczej 16 (dziś Kołłątaja, miejsce lokalizacji przedwojennej synagogi będzińskiej).

- Władzom powiatu podlega teren przy Kołłątaja, budynek przy Małachowskiego został skomunalizowany w 1999 roku - mówi Arleta Grzesik, naczelnik Wydziału Geodezji i Gospodarki Nieruchomościami Starostwa Powiatowego w Będzinie. - Wszystko leży w gestii Komisji Regulacyjnej, my jako jednostka terenowa zrealizujemy jej postanowienia. Wniosek Gminy Żydowskiej nie został jednak udokumentowany w wystarczający sposób. Zapewne dlatego, że wnioski te składano na ostatnią chwilę, gdy dobiegał już końca pięcioletni okres na to przeznaczony, wynikający z Ustawy o stosunku państwa do gmin wyznaniowych żydowskich w RP.

Podobnego zdania jest Maria Węgrzyn z Wydziału Gospodarki Gruntami UM w Będzinie:

- Budynek przy Małachowskiego postawiono na działce, która w latach 50. została wywłaszczona. To nie jest tak, że gmina Będzin powinna coś zrekompensować społeczności żydowskiej. Całe postępowanie dopiero się zaczęło, a decyzje zapadną w Warszawie.

Mimo kilkukrotnych prób nie udało nam się skontaktować telefonicznie z przedstawicielami Komisji Regulacyjnej.

Ustawa z 20 lutego 1997 r. o stosunku państwa do gmin wyznaniowych żydowskich w Rzeczypospolitej Polskiej:

Na wniosek gminy żydowskiej lub Związku Gmin wszczyna się postępowanie, zwane dalej "postępowaniem regulacyjnym", w przedmiocie przeniesienia na rzecz gminy żydowskiej lub Związku Gmin własności nieruchomości lub ich części przejętych przez Państwo, a które 1 września 1939 roku były własnością gmin żydowskich lub innych wyznaniowych żydowskich osób prawnych, działających na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli:

1) w tym dniu znajdowały się na nich cmentarze żydowskie bądź synagogi,

2) w dniu wejścia w życie ustawy znajdują się na nich budynki stanowiące uprzednio siedziby gmin żydowskich oraz budynki służące uprzednio celom kultu religijnego, działalności oświatowo-wychowawczej i charytatywno-opiekuńczej.