Energia ze śmieci

Zwałowiska odpadów budzą negatywne skojarzenia. Tymczasem, odpowiednio zagospodarowane, mogą stać się źródłem odnawialnej energii, jak np. w Sosnowcu na wysypisku przy ul. Grenadierów.

Duńska firma Hedeselskabet zbudowała tu pierwszy w Zagłębiu nowoczesny Zakład Utylizacji Gazu Wysypiskowego. Nic dziwnego, że wywołał on duże zainteresowanie w wielu sąsiednich gminach.

Inwestycja została zrealizowana dzięki porozumieniu zawartemu przez sosnowiecki samorząd z Duńczykami. Zobowiązali się oni zbudować za darmo zakład, którego koszt zwróci się ze sprzedaży wytworzonej energii elektrycznej i cieplnej.
- Jest to przykład racjonalnego wykorzystania energii, która się dotąd marnowała - powiedział prezydent Sosnowca Michał Czarski. - Rozpoczęte w 1998 roku pertraktacje, doprowadziły do symbolicznego wbicia łopaty w ziemię. Po dziewięciu miesiącach inwestycja została zakończona. Na tym jednak nie kończy się nasza współpraca z Duńczykami, którzy mają wiele do zaoferowania każdemu partnerowi.

Odpady organiczne, złożone na wysypisku, ulegają rozpadowi wskutek działania bakterii w środowisku beztlenowym. Powstaje gaz, którego składnikami są m. in. metan (50 proc.), dwutlenek węgla (35 proc.), azot (15 proc.) i tlen (1 proc.). Niekontrolowana emisja tych związków może stanowić zagrożenie dla środowiska naturalnego i bezpieczeństwa mieszkańców przyległych terenów. Najbardziej niebezpieczne są metan i dwutlenek węgla, które przedostając się do atmosfery, przyczyniają się do powstania efektu cieplarnianego, szkodzącego klimatowi. Szacuje się, że udział składowisk w globalnej emisji metanu wynosi 6 procent.

Na szczęście gaz wysypiskowy, o ile występuje w odpowiednich ilościach, można wykorzystać do produkcji energii elektrycznej i cieplnej, tak jak to dzieje się w Danii i wielu innych krajach zachodniej Europy. W Polsce elektrociepłownie biogazowe należą do rzadkości. Duńczycy jednak wierzą, że przykład Sosnowca zachęci inne samorządy.

Z sosnowieckiego zwałowiska uzyskuje się w ciągu godziny 800 kilowatów energii elektrycznej i 1 megawat ciepła. W przeliczeniu rocznym jest to 6,4 mln kilowatów prądu i 8 mln kilowatów energii cieplnej. Energia elektryczna pozyskana ze składowiska i przetworzona w procesie spalania w silnikach gazowych zostaje przekazana do systemu energetycznego Będzińskich Zakładów Energetycznych, zaopatrujących Sosnowiec w prąd. Energia cieplna dostarczana jest do kolektorów zbiorczych Zakładu Energetyki Cieplnej w Katowicach. Zarówno elektrociepłownia, jak i moduł gazowy wyposażone są w automatyczne układy pomiaru i sterowania, pozwalające na obsługiwanie obiektu poprzez zdalne sterowanie i kierowanie obiektem.

Dyrektor Miejskiego Zakładu Składowania Odpadów w Sosnowcu, Henryk Mantura, jest pełen uznania dla Duńczyków. Oddana do użytku biogazowa elektrociepłownia jest sterowana komputerowo, praktycznie nie wymaga obsługi. Firma ma wgląd w proces technologiczny z każdego dowolnego miejsca. Po przyciśnięciu guzika można uzyskać wszelkie dane, skorygować proces technologiczny, bądź wyłączyć urządzenia. System SCADA jest standardowym wyposażeniem instalacji produkowanych przez Hedeselskabet.