Nasza Loteria NaM - pasek na kartach artykułów

To jedz przy problemach pokarmowych. Dieta lekkostrawna jest polecana w wielu chorobach. Leczniczy jadłospis jest łatwy i całkiem smaczny

Anna Rokicka-Żuk
Anna Rokicka-Żuk
Wideo
od 16 lat
Dieta lekkostrawna to lecznicze menu stosowane w wielu problemach z układem pokarmowym - od zwykłej niestrawności i przejedzenia, poprzez grypę żołądkową, operacje, kamienie żółciowe i wrażliwe jelito, po choroby trzustki czy wątroby. Ma wiele wersji, ale zasady są wspólne. Zobacz, kiedy jest wskazana dieta łatwostrawna i jakie są jej posiłki. Sprawdź, co jeść na diecie lekkostrawnej, a jakie produkty są zakazane. Podajemy też przykładowe jadłospisy przy konkretnych zaburzeniach.

Z artykułu dowiesz się:

Jaka to jest dieta łatwostrawna?

Dieta lekkostrawna, inaczej łatwostrawna, to modyfikacja żywienia podstawowego, polegająca na wykluczeniu produktów i dań trudnostrawnych. Jej zadaniem jest odciążyć układ pokarmowy, zapewniając jednocześnie odpowiednią ilość energii i wszystkich niezbędnych związków odżywczych.

Jajecznica z warzywami na talerzu
Lekkostrawny posiłek może być bardzo podobny do codziennego. Trzeba jednak zwrócić na wybór odpowiedniej formy produktów i ich właściwe przygotowanie van Zhaborovskiy/Getty Images

Dieta łatwostrawna to menu oszczędzające przewód pokarmowy lub jego część w przypadku zaburzeń jego funkcjonowania. Odpowiedni dobór produktów i sposobów przygotowania posiłków ułatwia trawienie i wchłanianie składników odżywczych, wpływając na poprawę stanu odżywienia i zdrowia chorego.

Korzystne działanie diety lekkostrawnej wiąże się m.in. z wyeliminowaniem ciężkostrawnych produktów i dań, które długo zalegają w żołądku – m.in. obfitujących w tłuszcz, błonnik pokarmowy i związki gazotwórcze, a także tych podrażniających układ trawienia, takich jak ocet czy ostre przyprawy.

Czytaj też: Te zioła są prawie zapomniane, choć wspaniale smakują i usprawniają trawienie

Skład podstawowej diety lekkostrawnej powinien być dobrany w taki sposób, by w przypadku osoby dorosłej dostarczała:

  • ok. 12 proc. energii z białka – ok. 1 g/kg należnej masy ciała lub ok. 65-90 g dziennie,
  • maks. 30 proc. energii z tłuszczów dobrej jakości, pochodzących z roślin
  • 50-65 proc. energii z węglowodanów,
  • 20-25 g błonnika dziennie, szczególnie tego rozpuszczalnego w wodzie.

Zobacz w galerii przykłady lekkostrawnych posiłków.

Podane ilości poszczególnych składników mogą się różnić w zależności od schorzenia, którego leczeniu towarzyszy dieta. W diecie lekkostrawnej ograniczeniu podlega m.in. zawartość błonnika, tłuszczu, sodu, związków pobudzających wydzielanie soku żołądkowego czy energii[. W każdym przypadku indywidualną dietę ustala lekarz.

Kiedy stosuje się dietę lekkostrawna? Wskazania przy chorobach

Jadłospis diety lekkostrawnej występuje w różnych wersjach, zależnych od ich przeznaczenia, np.:

  • dieta lekkostrawna podstawowa – m.in. w niestrawności, chorobach czynnościowych przewodu pokarmowego (m.in. zespole jelita drażliwego), chorobach infekcyjnych z gorączką (m.in. koronawirusem SARS-CoV-2, czyli COVID-19, czy powodującym grypę żołądkową rotawirusem), a także przy unieruchomieniu;
  • dieta lekkostrawna z ograniczeniem tłuszczu i błonnika – m.in. w chorobach dróg żółciowych i trzustki;
  • dieta lekkostrawna bogatobiałkowa – m.in. w chorobach wątroby, stanach pooperacyjnych, nadczynności tarczycy, chemioterapii;
  • dieta lekkostrawna bogatobiałkowa z ograniczeniem tłuszczu – m.in. przy stłuszczeniu wątroby czy po resekcji żołądka;
  • dieta lekkostrawna bogatobiałkowa z ograniczeniem tłuszczu i błonnika – m.in. w zespołach upośledzonego trawienia i wchłaniania;
  • dieta lekkostrawna niskobiałkowa – m.in. w chorobach wątroby i nerek przebiegających z ich niewydolnością;
  • dieta lekkostrawna z ograniczeniem substancji pobudzających wydzielanie soku żołądkowego – m.in. w chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy, nieżyty żołądka i jelit, przepuklinie rozworu przełykowego;
  • dieta lekkostrawna o zmienionej konsystencji: papkowata – m.in. w chorobach jamy ustnej i przełyku, przy utrudnionym gryzieniu i przełykaniu, po niektórych zabiegach chirurgicznych i chorobach przebiegających z gorączką (według zaleceń lekarza).

Dieta lekkostrawna – co jeść? Produkty zalecane

Jadłospis diety łatwostrawnej w wersji podstawowej opiera się na następujących produktach spożywczych:
Produkty zbożowe:

  • czerstwe pieczywo jasne,
  • drobne kasze – manna, kukurydziana, krakowska, jęczmienna,
  • ryż biały,
  • drobne makarony pszenne.

Nabiał:

  • mleko (w razie tolerancji),
  • mleko zsiadłe,
  • jogurt,
  • kefir,
  • biały ser,
  • twarożki,
  • jaja gotowane.

Mięso i ryby:

  • chuda wołowina i cielęcina,
  • kurczak,
  • chude ryby: pstrąg, sola, leszcz, sandacz, morszczuk,
  • chude wędliny: polędwica, szynka wołowa i wieprzowa.

Tłuszcze:

  • masło,
  • słodka śmietanka,
  • oleje roślinne,
  • miękkie margaryny.

Warzywa gotowane:

  • marchewka,
  • pietruszka,
  • seler,
  • kalafior,
  • buraki,
  • dynia,
  • cukinia,
  • szpinak,
  • ziemniaki.

Warzywa surowe:

  • sałata,
  • cykoria,
  • natka pietruszki,
  • koperek,
  • pomidor bez skórki,
  • marchew starta z jabłkiem.

Owoce – dojrzałe, bez skórek i pestek:

  • jabłka,
  • morele,
  • brzoskwinie,
  • pomarańcze,
  • banany,
  • inne.

Słodycze:

  • miód,
  • dżemy bez pestek,
  • przeciery owocowe.

Przyprawy:

  • sól,
  • cukier,
  • sok z cytryny,
  • koperek,
  • kminek,
  • cynamon,
  • wanilia,
  • majeranek.

Warto przeczytać: Pomysły na smaczne lekkostrawne śniadanie, obiad i kolację

Dieta lekkostrawna – produkty limitowane

Na diecie lekkostrawnej należy ograniczyć spożycie tych produktów, które nie są dobrze tolerowane. Pewne z nich można jeść w małych ilościach, co jest kwestią indywidualną i często związaną z aktualnym stanem zdrowia, a więc podlegającą modyfikacji.

Ograniczeniom podlegają zwłaszcza związki błonnikowe, których dzienne spożycie nie powinno przekraczać ok. 24 g. Jak to zrobić, wciąż jedząc warzywa i owoce w ramach głównych posiłków? Poleca się:

  • młode warzywa o delikatnej strukturze, np. młoda marchew czy dynia,
  • dobrze dojrzałe owoce, jak np. banany,
  • usuwanie twardych i włóknistych części warzyw, np. skórki szparagów czy kalarepy,
  • gotowanie warzyw, które zmiękcza błonnik,
  • usuwanie skórek z warzyw, np. przez sparzenie i obranie pomidora,
  • usuwanie skórek z owoców, np. przez przecieranie przez sito,
  • usuwanie pestek z owoców, np. malin,
  • ścierania warzyw na tarce.

Produkty dozwolone w ograniczonej ilości (i tylko przy ich tolerancji) w podstawowej diecie lekkostrawnej to:

  • produkty zbożowe: pieczywo graham,
  • nabiał: sery żółte, jaja na twardo,
  • warzywa: ogórki kiszone bez skórki, młody zielony groszek,
  • owoce: truskawki, maliny, przecier lub sok z porzeczek,
  • słodycze: kakao, czekolada, cukierki,
  • przyprawy: majonez, chrzan.

Dieta lekkostrawna – dania i produkty zakazane

Dieta lekkostrawna wymaga wyeliminowania źle tolerowanych produktów, choć niektóre z wymiennych pokarmów mogą nie powodować przykrych objawów ze strony przewodu pokarmowego – ważna jest ciągła obserwacja samopoczucia.

Produkty niezalecane w ramach podstawowej diety lekkostrawnej to:
Produkty zbożowe:

  • bardzo świeże pieczywo żytnie,
  • grube kasze – pęczak, gryczana,
  • grube makarony.

Nabiał:

  • przetwory mleczne przekwaszone,
  • sery pleśniowe,
  • sery topione,
  • jaja smażone.

Mięso i ryby:

  • wieprzowina,
  • baranina,
  • kaczka,
  • gęś,
  • inne tłuste mięsa,
  • węgorz,
  • halibut,
  • węgorz,
  • pasztetowa,
  • mortadela,
  • kiełbasa,
  • inne tłuste wędliny,
  • wędzone przetwory mięsne i rybne,
  • konserwy mięsne i rybne.

Tłuszcze:

  • smalec,
  • łój,
  • słonina,
  • boczek,
  • twarda margaryna.

Warzywa:

  • kapusty,
  • papryka,
  • cebula,
  • por,
  • szczypiorek,
  • nasiona roślin strączkowych: groch, fasola, soczewica, bób itp.

Owoce:

  • suszone,
  • niedojrzałe,
  • orzechy.

Słodycze:

  • chałwa,
  • słodycze tłuste,
  • słodycze z orzechami.

Przyprawy:

  • ostre przyprawy, m.in. pieprz i pikantna papryka,
  • ocet,
  • musztarda.

Jakie to są potrawy lekkostrawne? Zalecane metody przygotowania

Wybór lekkostrawnych produktów to tylko pierwszy krok do przestrzegania zaleceń diety – równie ważny jest sposób ich obróbki kulinarnej (a potem sposób spożywania).

Wykluczeniu podlegają potrawy:

  • smażone,
  • odsmażane,
  • wędzone,
  • pieczone tradycyjnie,
  • zapiekane,
  • grillowane,
  • z dodatkiem octu,
  • z dodatkiem ostrych przypraw,
  • z dodatkiem zasmażek,
  • z dodatkiem warzyw kapustnych,
  • z dodatkiem warzyw cebulowych,
  • z dodatkiem nasion roślin strączkowych.

Zalecane metody przygotowania dań:

  • gotowanie w wodzie
  • gotowanie na parze,
  • duszenie bez dodatku tłuszczu,
  • pieczenie we własnej wilgoci, np. w naczyniu żaroodpornym czy pergaminie,
  • „smażenie” na wodzie,
  • „smażenie” na parze z dodatkiem masła,
  • wydłużenie czasu gotowania,
  • rozdrabnianie, np. przecieranie i miksowanie,
  • wyciskanie soków,
  • spulchnianie potraw poprzez dodawanie ubitego białka jaja lub bułki pszennej namoczonej w wodzie lub mleku,
  • dodawanie tłuszczu w małych ilościach tylko do gotowych potraw,
  • zagęszczanie dań zawiesiną mąki w wodzie lub mleku, ew. żółtkiem lub nieukwaszoną śmietanką.

Lekkostrawne śniadanie, obiad i kolacja

Jadłospis diety łatwostrawnej należy układać z uwzględnieniem zaleceń dotyczących sposobu przygotowania posiłków.

Dania zalecane na diecie łatwostrawnej:
Potrawy z mąki i kasz:

  • dozwolone kasze gotowane na sypko i rozklejane,
  • pierogi leniwe,
  • lane kluski
  • budynie z dodatkiem dozwolonych owoców,
  • budynie z dodatkiem mięsa i dozwolonych warzyw.

Jajka:

  • jajka na miękko,
  • jajecznica na parze,
  • jaja sadzone na parze,
  • jaja w koszulkach.

Zupy:

  • zupy mleczne,
  • krupniki,
  • zupy owocowe,
  • czyste zupy jarzynowe
  • czyste zupy na nietłustych wywarach mięsnych i kostnych,
  • zupy jw. zagęszczane mąką z mlekiem lub śmietaną.

Potrawy z mięsa i ryb:

  • dania gotowane,
  • dania duszone,
  • dania pieczone we własnej wilgoci,
  • potrawki,
  • pulpety,
  • budynie.

Warzywa:

  • gotowane w wodzie lub na parze z dodatkiem świeżego masła,
  • duszone,
  • pieczone we własnej wilgoci.

Ziemniaki:

  • ziemniaki gotowane,
  • purée z ziemniaków.

Sosy:

  • sos koperkowy,
  • sos majerankowy,
  • sos potrawkowy,
  • inne sosy o łagodnym smaku ze śmietanką, masłem lub żółtkiem albo podprawiane zawiesiną mąki i mleka.

Desery:

  • kompoty,
  • kisiele,
  • galaretki,
  • musy,
  • kremy z mleka,
  • budynie,
  • biszkopty,
  • ciasta drożdżowe.

Napoje:

  • herbata,
  • kawa zbożowa,
  • mleko,
  • soki i napoje z dozwolonych owoców i warzyw.

Dania ograniczane na diecie łatwostrawnej:
Potrawy z mąki i kasz:

  • zacierki,
  • kluski kładzione.

Zupy:

  • ogórkowa z ogórków bez skórek.

Desery:

  • kruche serniki,
  • ciasta piaskowe.

Napoje:

  • słabe kakao.

Dania niewskazane na diecie łatwostrawnej:
Potrawy z mąki i kasz:

  • smażone, np. placki,
  • kluski francuskie,
  • kotlety z kaszy.

Jaja:

  • smażone sadzone,
  • smażona jajecznica,
  • jaja na bekonie, boczku itp.

Zupy:

  • kapuśniak,
  • grochówka,
  • zupy na zasmażce,
  • zupy w proszku.

Potrawy mięsne i rybne:

  • smażone,
  • duszone,
  • pieczone w tradycyjny sposób.

Warzywa:

  • zasmażane,
  • konserwowane octem.

Ziemniaki:

  • ziemniaki smażone,
  • placki ziemniaczane,
  • frytki,
  • czipsy.

Sosy:

  • ostre,
  • na zasmażce,
  • na tłustym wywarze mięsnym lub kostnym.

Desery:

  • pączki,
  • ciastka z kremem,
  • faworki,
  • ciastka francuskie,
  • ciastka kruche,
  • torty.

Napoje:

  • alkoholowe,
  • mocne kakao,
  • czekolada do picia.

Warto przeczytać:

Jak jeść na diecie łatwostrawnej?

Na diecie lekkostrawnej ważny jest nie tylko wybór odpowiednich produktów, a unikanie innych, ale także sposób spożywania posiłków:

  • codzienną rację pokarmową należy rozłożyć między 5-6 posiłków,
  • posiłki powinny być małe objętościowo,
  • jeść należy regularnie co 2-3 godziny,
  • pierwszy posiłek powinno się zjeść w ciągu 1 godziny od przebudzenia,
  • ostatni posiłek można zjeść nie później niż na 2-3 godziny przed snem,
  • na ostatni posiłek nie należy jeść owoców ani słodyczy,
  • trzeba dokładnie przeżuwać każdy kęs jedzenia,
  • posiłki powinny być przygotowane i zjedzone tego samego dnia,
  • nie należy pić w trakcie jedzenia ani bezpośrednio po nim,
  • między posiłkami można pić tylko wodę mineralną lub inne obojętne napoje, np. słabą herbatę bez cukru,
  • trzeba wypijać co najmniej 1,5 litra płynów dziennie,
  • tłuszcz w postaci dobrej jakości oleju można dodawać do gotowych potraw, ale nie podczas ich przygotowania,
  • dozwolone warzywa należy jeść w co najmniej 3-4 posiłkach dziennie,
  • należy spożywać 2-3 porcje bezcukrowego nabiału dziennie,
  • zalecane spożycie ryb to 3 porcje tygodniowo,
  • nie powinno się jeść więcej niż 1-2 małe porcje słodyczy w tygodniu,
  • należy ograniczyć sól,
  • trzeba unikać wykluczonych produktów, m.in. ostrych przypraw, tłustego mięsa i wędlin oraz alkoholu.

Dieta lekkostrawna – jadłospis przy różnych problemach zdrowotnych

Posiłki różnych odmian diety lekkostrawnej bazują na podobnych produktach, ale w zależności od stanu pacjenta mogą wymagać modyfikacji pod kątem ilości konkretnych składników.

Dieta lekkostrawna podstawowa:

  • Śniadanie: kawa zbożowa z mlekiem 2 proc. tł., bułka pszenna z masłem, chudy twaróg, polędwica z indyka, pomidor bez skórki.
  • Drugie śniadanie: chleb pszenny, pasta z mięsa drobiowego i warzyw, koktajl z malinami bez pestek.
  • Obiad: rosół warzywny z kaszą manną, klopsiki cielęce w sosie cytrynowym, purée z ziemniaków, gotowana marchewka z selerem, kompot z jabłek.
  • Podwieczorek: kisiel mleczny z sokiem owocowym, biszkopt.
  • Kolacja: pierogi leniwe z masłem, mus morelowy, herbata z cukrem i cytryną.

Dieta lekkostrawna z ograniczeniem tłuszczu:

  • Śniadanie: kawa zbożowa z mlekiem 1,5 proc. tł., bułka pszenna z masłem, polędwica z indyka, pomidor bez skórki.
  • Drugie śniadanie: bułka pszenna, chudy serek homogenizowany, pieczone jabłko, słaba herbata.
  • Obiad: zupa krem z selera z grzankami, klopsiki cielęce z białkiem jaja w sosie koperkowym, purée z ziemniaków, duszona marchewka, kompot z jabłek.
  • Podwieczorek: jogurt naturalny 0,5 proc. tł. z bananem i morelą,
  • Kolacja: ryż z duszonym indykiem i dozwolonymi warzywami, herbatka owocowa.

Dieta lekkostrawnej bogatobiałkowa:

  • Śniadanie: zupa mleczna, bułka pszenna z masłem, polędwica drobiowa, słaba herbata.
  • Drugie śniadanie: chleb pszenny z masłem, pasta z sera twarogowego, chudej ryby i koperku, napój owocowy.
  • Obiad: krupnik, potrawka cielęca, purée z ziemniaków z mlekiem i koperkiem, zielona sałata z sosem jogurtowym, kisiel mleczny, herbata z cukrem.
  • Podwieczorek: serek homogenizowany z bananem i jabłkiem,
  • Kolacja: risotto z mięsem drobiowym i dozwolonymi warzywami, herbata z mlekiem.

Dieta lekkostrawna z ograniczeniem związków pobudzających wydzielanie soku żołądkowego:

  • Śniadanie: kawa zbożowa z mlekiem 2 proc. tł., czerstwe pieczywo pszenne z masłem, pasta z mięsa cielęcego i warzyw, słaba herbata z cukrem.
  • Drugie śniadanie: czerstwa bułka z masłem, twarożek ze śmietanką, napój owocowy.
  • Obiad: zupa krem jarzynowa z grzankami, klopsiki drobiowe w sosie beszamelowym, purée z ziemniaków, szpinak, kompot z jabłek.
  • Podwieczorek: jogurt naturalny z musem morelowym,
  • Kolacja: makaron nitki z jabłkiem i masłem, herbata z mlekiem 2 proc. tł.

Dieta lekkostrawna papkowata (o zmienionej konsystencji):

  • Śniadanie: kawa zbożowa z mlekiem, pieczywo pszenne namoczone w mleku, zmiksowana pasta z szynki i masła.
  • Drugie śniadanie: bułka pszenna namoczona w mleku, jajko ugotowane na miękko, napój owocowy.
  • Obiad: zupa krem jarzynowa z marchewki, pietruszki, selera i ziemniaków, budyń z mięsa cielęcego z sosem pomidorowym, papka z ziemniaków z mlekiem, herbata z cukrem.
  • Podwieczorek: koktajl z przetartymi owocami,
  • Kolacja: papka z ryżu, twarogu i jabłka, herbata z mlekiem.

Lekkostrawne jedzenie dzięki ziołom i przyprawom

Strawność posiłków w mniej restrykcyjnych wersjach diety lekkostrawnej (i na co dzień) można zwiększyć poprzez dodatek do potraw ziół i przypraw korzennych, które pomagają też ograniczyć m.in. efekty uboczne spożycia niektórych produktów, takie jak wzdęcia. Zawarte w nich olejki eteryczne powodują rozkurczenie mięśni gładkich przewodu pokarmowego, poprawiają perystaltykę jelit, wydzielanie soku żołądkowego i żółci, wywierają efekt wiatropędny. Mają też działanie antybakteryjne, przeciwgrzybicze oraz przeciwzapalne, a mięta wykazuje również właściwości przeciwbólowe.

Świeże i suszone zioła polecane w ramach diety lekkostrawnej podstawowej to zwłaszcza:

Polecamy również poradniki:

W trawieniu posiłków pomagają również przyprawy korzenne, a zwłaszcza:

Dodaj firmę Autopromocja

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera

Materiał oryginalny: To jedz przy problemach pokarmowych. Dieta lekkostrawna jest polecana w wielu chorobach. Leczniczy jadłospis jest łatwy i całkiem smaczny - Strona Zdrowia

Wróć na sosnowiec.naszemiasto.pl Nasze Miasto