Nowotwór to nie wyrok

Martynka ma 11 lat i nadzieję, że wkrótce będzie zdrowa. Zachorowała na początku listopada. Bolała ją nóżka, miała wysoką temperaturę. Lekarz w Częstochowie, gdzie mieszka z rodzicami, myślał, że to przeziębienie. Dostała antybiotyki. Niestety, nie pomogło, w efekcie dostała skierowanie do szpitala. Cztery tygodnie od wystąpienia pierwszych objawów obie z matką były już w Górnośląskim Centrum Zdrowia Dziecka i Matki w Katowicach. — Diagnoza powaliła na kolana. — Guz zlokalizowany był w lewym udzie. Mięsak. Teraz Martynka jest w trakcie chemioterapii.

Pięcioletnia Ola z Trzebini koło Żywca rok temu w lutym miała objawy grypy. Taką diagnozę postawił jej pediatra. Przepisał antybiotyki na wysoką gorączkę, która ustała tylko na 2-3 dni, by pojawić się ponownie. Zaczął się za to silny kaszel, więc pani doktor myślała, czy nie postawić baniek. Matka zawiozła jednak dziecko do innego lekarza w Bielsku-Białej. Druga pani doktor zleciła badanie krwi i wkrótce było już jasne. To leukemia, czyli białaczka. Diagnozę postawiono po 5 tygodniach od początku choroby. -W wypadku obu dziewczynek lekarze pierwszego kontaktu nie zachowali dostatecznej czujności onkologicznej — wyjaśnia dr n. med. Grażyna Sobol, ordynator oddziału Onkologii, Hematologii i Chemioterapii GCZDiM w Katowicach. Jej zdaniem lekarz pierwszego kontaktu powinien bezwzględnie zlecać dziecku wykonanie morfologii przy każdej nawrotowej infekcji i gorączce, której nie da się wytłumaczyć infekcją, a w przypadku utrzymujących się dolegliwości bólowych nogi, szczególnie w sytuacji, kiedy nie było urazu u dziecka, należało wykonać badania obrazowe. Wystarczyłoby, aby lekarz wystawił skierowanie do oddziału pediatrycznego, w którym z całą pewnością zostałaby diagnoza przybliżona i dziecko trafiłoby następnie do oddziału onkologicznego.

- Jeśli rodzice zauważają u dziecka niepokojące objawy mogące sugerować chorobę nowotworową mogą bezpośrednio zgłosić się z nim do onkologa. Nowotwór nie jest wyrokiem, ale jest to zagrożenie życia. Im krótszy czas od wystąpienia pierwszych objawów do postawienia diagnozy tej choroby, tym większe szanse na wyleczenie. Ponad 80 proc. dzieci z białaczką rozpoznaną we wczesnej fazie wraca trwale do zdrowia. Podobnie w wypadku ziarnicy złośliwej, trwałe wyleczenie dotyczy blisko 96% dzieci. Choć współczesna medycyna zrobiła ogromne postępy w leczeniu nowotworów, nadal niezadowalające efekty uzyskujemy w przypadku guzów mózgu. Podkreślam jednak, że żadne dziecko, które z objawami choroby nowotworowej pojawi się w naszym szpitalu nie zostanie odesłane do domu i natychmiast zostanie wszczęta procedura diagnostyczna i leczenie. My się tak łatwo nie poddajemy, z uporem walczymy o każdego pacjenta — wyjaśnia dr Sobol.

Kto choruje na nowotwory
Choroba nowotworowa powstaje na poziomie genów, obciążenie rodzinne jest dość istotne, ale nie oznacza, że jeśli nasi rodzice lub dziadkowie chorowali na nowotwór, my też na pewno zachorujemy. Czynniki genetyczne oznaczają jedynie gotowość organizmu do zachorowania. Z całą pewnością dziecko z rodziny obciążonej chorobami nowotworowymi powinno być systematycznie kontrolowane przez pediatrę. U takiego dziecka istnieje wskazanie do regularnej kontroli morfologii krwi z rozmazem średnio raz na 6 miesięcy, a w wypadku niepokojących objawów, dziecko natychmiast powinno być skierowane do ośrodka onkologicznego. Z kolei istnieją czynniki ryzyka wyzwalające tę chorobę, min. środowiskowe, przyjmowanie używek, głównie alkoholu i papierosów, oraz narażenie na stresy, z którymi sobie coraz trudniej radzimy. Palenie papierosów i alkoholu przez ciężarne matki może spowodować, że choroba nowotworowa rozwinie się u dziecka jeszcze w życiu płodowym. Tak naprawdę profilaktyka chorób nowotworowych u dzieci rozpoczyna się przed poczęciem na poziomie przyszłych rodziców, którzy planując dziecko powinni unikać narażenia go na czynniki ryzyka, przede wszystkim zrezygnować z używek..

Gdzie się leczyć
Na Śląsku istnieją trzy ośrodki onkologiczne dla dzieci. W Zabrzu, Chorzowie i Katowicach. Ośrodek katowicki zajmuje się leczeniem chorób nowotworowych układu krwiotwórczego, guzów litych i, jako jedyny na Śląsku, leczy guzy mózgu.

Najwięcej białaczek
Wśród chorób nowotworowych u dzieci najczęściej występują białaczki, na drugim miejscu są guzy mózgu, na trzecim chłoniaki, pozostałe miejsca zajmują nowotwory kości, guzy płodowe, mięsaki i inne.

Objawy chorób nowotworowych u dzieci
Wyjaśnia dr n. med Grażyna Sobol:
Białaczka
Typowe objawy białaczki to pogłębiająca się anemizacja nie mająca związku z niedoborem żelaza, która objawia się ewidentnym pogorszeniem samopoczucia dziecka, osłabieniem, brakiem łaknienia, pogorszeniem wydolności fizycznej, nierzadko sennością, dziecko słabiej się koncentruje, jest ospałe, ma gorsze wyniki w nauce. Rodziców niepokoi czasem utrata łaknienia, co stwierdzają po tym, że dziecko wraca ze szkoły z niezjedzoną kanapką. Dodatkowo jest zmęczone i zasypia po szkole, jest wyczerpane, blade. Obserwowane jest obniżenie odporności w związku z czym dziecko staje się bardziej podatne na zakażenie. Charakterystyczne są objawy zaburzonej krzepliwości pod postacią skłonności do siniaczeń i krwawień nierzadko podczas mycia zębów, obecności wybroczyn na skórze, co spowodowane jest niewystarczającą liczbą płytek krwi. Występują stany gorączkowe bez towarzyszącej infekcji. Często dzieci zgłaszają bóle nóg gdyż choroba rozwija się w szpiku kostnym. Białaczka rozwija się dość szybko, czasem objawy rozwijają się w ciągu kilku dni. Niestety, zdarza się, że stany gorączkowe i bóle kończyn lekarze błędnie odczytują jako chorobę reumatyczną. Traci się przez to czas tak ważny w leczeniu onkologicznym. Raz jeszcze to podkreślę, białaczkę można stwierdzić wykonując pełną morfologię krwi z rozmazem. To badanie, od którego powinna się rozpocząć diagnostyka tej choroby.
Pamiętaj!
Jeśli niepokoi cię stan zdrowia dziecka, poproś lekarza o skierowanie na badanie morfologii krwi z rozmazem, a jeśli nie zechce wypisać skierowania odżałuj kilkanaście złotych i wykonaj takie badanie prywatnie w laboratorium. Możesz w ten sposób uratować swojemu dziecku życie.

Wyniki morfologii, które powinny niepokoić to:
obniżone parametry czerwonokrwinkowe, nieprawidłowa liczba krwinek białych, obniżona liczba płytek krwi oraz nieprawidłowy rozmaz krwi. Uwaga, liczba leukocytów w białaczce może być różna, ale najczęściej jest prawidłowa.
Potwierdzenie schorzenia uzyskuje się na podstawie badań szpiku kostnego.

Guzy mózgu
Dolegliwości bólowe głowy, przede wszystkim wymioty poranne, najczęściej kojarzone ze stresem przedszkolnym lub szkolnym, nie potwierdzone migreny. Należy zwrócić uwagę na fakt, że utrzymujące się dłużej bóle głowy i wymioty są typowym objawem rozwijającego się guza mózgu, mogą rozwijać się objawy neurologiczne, które demonstrują się trudnościami w chodzeniu, wykonywaniu czynności manualnych, mogą pojawić się napady padaczkowe, drgawki. Takie dziecko wymaga pilnie diagnostyki neurologicznej, która uwzględnia wykonanie badania obrazowego głowy (rezonansu magnetycznego), a to badanie pozwoli na postawienie diagnozy. Dalsza diagnostyka i terapia będzie miała miejsce w oddziale neurochirurgii a w przypadkach koniecznych w oddziale onkologicznym.

Bardzo wiele emocji i wątpliwości rodziców budzi kwestia powiększonych węzłów chłonnych u ich pociech. Szczęśliwie najczęściej stan ten wywołują infekcje. Musimy jednak pamiętać, że szereg chorób nowotworowych przebiega z powiększeniem węzłów chłonnych, szczególnie choroby nowotworowe układu krwiotwórczego jak białaczki, chłoniaki czy ziarnica złośliwa. Węzły chłonne mogą być powiększone w wyniku ich zajęcia przez proces nowotworowy toczący się poza układem chłonnym czyli zejęcia ich przez przerzut. Generalnie przyjeliśmy zasadę, że utrzymujące się ponad 3 tygodnie powiększenie węzłów chłonnych, które nie poddało się terapii antybiotykiem powinno być skonsultowane przez hematoonkologa.

Warto zwrócić uwagę na przedłużający się kaszel u dziecka. Bardzo chętnie tłumaczymy go infekcją bądż jeszcze częściej alergią, a przyczyną długotrwałego kaszlu może być guz w śródpiersiu. Każde dziecko, u którego obserwowany jest kaszel o niejasnej przyczynie powinno mieć wykonane zdjęcie klatki piersiowej.

Nierzadko proces nowotworowy rozwija się w obrębie jamy brzusznej. Najczęstszymi objawami guza jamy brzusznej są bóle brzucha, często powiększanie się obwodu brzucha, wymioty, utrata łaknienia, chudnięcie, trudności w oddawaniu stolca, najczęściej zaparcia. Często objawy te tłumaczone są niechęcią dziecka do uczęszczania do przedszkola lub szkoły. Wykonanie badania USG jamy brzusznej pozwala na uwidocznienie guza. Dziecko natychmiast powinno trafić do oddziału onkologii, gdzie zostanie postawiona ostateczna diagnoza.