Nasza Loteria NaM - pasek na kartach artykułów

Nie bójmy się tych badań

Krystyna Bochenek
Rozmowa z prof. Andrzejem Nowakiem, wybitnym gastroenterologiem, specjalistą chorób żołądka, dwunastnicy oraz jelit Krystyna Bochenek: Co to jest choroba refluksowa żołądka? prof. Andrzej Nowak: Do początku lat 90.

Rozmowa z prof. Andrzejem Nowakiem, wybitnym gastroenterologiem, specjalistą chorób żołądka, dwunastnicy oraz jelit

Krystyna Bochenek: Co to jest choroba refluksowa żołądka?
prof. Andrzej Nowak:
Do początku lat 90. choroba ta praktycznie nie była dobrze rozpoznana i niewiele o niej mówiono, zaś pacjenci, cierpiący na nią określali, że... pali ich zgaga. Odczuwali też dyskomfort w obrębie jamy brzusznej, często się im odbijało. Im ktoś był starszy, tym częściej miewał te reakcje. W ramach domowego leczenia zażywano sodkę, różne środki alkalizujące.
Mechanizm choroby refluksowej żołądka polega zaś na tym, że kwaśna treść żołądka, sok żołądkowy, cofa się do przełyku, zwłaszcza w godzinach nocnych, co jest spowodowane upośledzeniem skurczów zwieracza, umiejscowionego w okolicy przejścia przełyku w żołądek. Kwas solny wlewa się wówczas w końcowy odcinek przełyku lub zalewa cały przełyk, mogąc powodować nawet zakrztuszenia i kaszel. Niekiedy zatem kaszel jest pierwszym objawem tego schorzenia, a chory budzi się w nocy z powodu kaszlu. Jeśli kontakt z kwasem jest zbyt długi może dojść nawet do owrzodzeń przełyku. Jeśli owrzodzenia nie są leczone mogą spowodować zwężenia przełyku, co daje uczucie utrudnionego połykania.
U niektórych pacjentów może też dojść do przepukliny rozworu przełykowego. Żołądek wtedy wciska się do klatki piersiowej, dając uczucie bólu.

KB: Nie wolno się więc za szybko po jedzeniu kłaść do łóżka?
AN:
Ani za szybko się kłaść, ani też zażywać leków na leżąco. Szczególnie zaś niesterydowych, przeciwzapalnych, przeciwreumatycznych leków oraz antybiotyków. Połknięta na leżąco tabletka leży długo w przełyku, co może spowodować miejscową nadżerkę.

KB: Czym należy popijać lekarstwa?
AN:
Szklanką wody niegazowanej. Trzeba wypić kilka dużych łyków, by tabletka dobrze spłynęła do żołądka.

KB: Jak diagnozujemy chorobę refluksową?
AN:
Każda osoba, która ma wymienione przeze mnie wcześniej objawy przynajmniej raz w życiu powinna mieć wykonaną endoskopię. Po to, by stwierdzić, czy mamy do czynienia jedynie z refluksem, czy też wytworzyło się już zapalenie z owrzodzeniami. Wtedy leczenie jest intensywniejsze i dłuższe.

KB: Czy badanie rentgenowskie w przypadku choroby refluksowej i zapaleń przełyku jest skuteczne?
AN:
Nie. Jest wartościowe tylko w przypadku przepukliny rozworu przełykowego.

KB: Jak leczymy refluks?
AN:
Na szczęście jest wiele leków hamujących wydzielanie kwasu solnego w żołądku. Należy się też stosować do wielu innych zaleceń np. trzeba leżeć i spać w pozycji, w której górna część ciała znajdzie się wyżej niż dolna, ostatni posiłek zjadać ok. 4 godzin przed snem. Zdecydowanie jeść częściej i mniej, niż trzy razy dziennie i obficie. Ważny jest spacer, ruch, unikanie alkoholu i papierosów, potraw tłustych, octu, kawy, gorącego i bardzo zimnego, oraz szczególnie ostrych przypraw korzennych, typowych dla kuchni azjatyckiej, bowiem ich nadużywanie ma wpływ na rozwój nowotworu przełyku.

KB: Warto leczyć refluks chirurgicznie?
AN:
Skuteczność tych zabiegów określa się na 60 do 75 proc. Sensowne jest wykonywanie ich u ludzi młodych, którzy mają perspektywę dożywotniego zażywania leków.

KB: Czy można przy tej chorobie pić soki cytrusowe?
AN:
Soki cytrusowe i cytryna nie mają działania zakwaszającego, ale alkalizujące. Jeśli jednak nie bierzemy leków hamujących wydzielanie kwasu solnego to wypicie soku stymuluje żołądek do jego produkcji.

KB: Co to jest choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy?
AN:
Od czasu, gdy wykryto czynnik sprawczy tego schorzenia, czyli bakterię o nazwie Helicobacter Pylori, choroba ta przestała być tak wielką zmorą.

KB: Co to za bakteria?
AN:
Bakterią tą jest zarażonych ponad 70 proc. ludzi w Polsce. Na Śląsku są takie miejsca, w których nosicieli Helicobacter jest nawet 80 – 90 proc. Np. co trzeci młody człowiek w wieku od 16 do 18 lat jest nią zakażony. Nie każdemu jednak bakteria ta dokucza i nie u każdego powoduje powstanie wrzodów.

KB: Nie każdy więc musi się jej pozbywać?
AN:
Oczywiście. Jeśli jednak dotyczy osoby z już wykrytą chorobą wrzodową, jeśli osoba ta cierpi na zapalenie zanikowe żołądka, ma silny stan zapalny żołądka to powinna to uczynić lub osób, których krewni chorowali na raka żołądka. W przypadku podejrzenia choroby wrzodowej wykonuje się badanie w kierunku tej bakterii, a po jej ujawnieniu leczy się chorego dwoma antybiotykami oraz lekami zmniejszającymi wydzielanie soku żołądkowego. Kuracja trwa 7 do 14 dni. Chcę dodać, że antybiotyki podajemy równocześnie.

KB: Skąd się bierze Helicobacter Pylori?
AN:
Wprowadzamy ją do organizmu nie przestrzegając zasad higieny. Można powiedzieć, że to choroba nie mytych rąk. W krajach Europy Zachodniej, gdzie standardy higieniczne są wyśrubowane, zaledwie od 20 do 30 proc. społeczeństwa jest nosicielami tej bakterii.

KB: Co musi zaistnieć, by bakteria ta się uaktywniła?
AN:
Musi wystąpić kilka czynników. Przede wszystkim decydują jednak predyspozycje genetyczne. Helicobakter uaktywnia się też u chorych ze wzmożoną kwasotą żołądka.

KB: Czy bakteria ta powoduje występowanie krwotoków?
AN:
Może, ale najczęściej do krwotoków dochodzi po zażyciu leków przeciwreumatycznych. Dlatego tak ważne jest, by chorzy zażywający te leki nie zapominali o zażywaniu leków osłaniających żołądek.

KB: Co to jest właściwie wrzód?
AN:
Wyglądem swym przypomina wrzód na skórze. Tyle tylko, że jest wklęsły. Wyżera się w tkankę znajdującą się pod nim i w efekcie może dojść do jej przebicia i wtedy mówimy o perforacji.

KB: Jakie są objawy choroby wrzodowej?
AN:
Uczucie ciężaru w nadbrzuszu, pieczenia, bólu, nawet promieniującego do kręgosłupa. W przypadku wrzodów dwunastnicy bóle występują do kilku godzin po posiłku, zaś przy wrzodach żołądka już pół godziny po zjedzeniu posiłku.

KB: Dla jakich wrzodów są typowe bóle głodowe?
AN:
Dla wrzodów dwunastnicy, a występują one przede wszystkim rano, po nocnej przerwie na jedzenie. Jeśli coś zjemy, następuje alkalizacja soku żołądkowego kwaśnego i dochodzi do ustąpienia lub złagodzenia bólu.

KB: W którym miejscu wrzody bolą najczęściej?
AN:
Nad pępkiem lekko w prawo. Gdy występują w podżebrzu prawym są zwykle objawem kolki żółciowej

KB: Mówi się o specyficznym wyglądzie wrzodowca...
AN:
To zwykle chudy młodzieniec o ziemistej cerze, skarżący się na bóle w nadbrzuszu. Ale mogą się też zdarzyć u zupełnie zdrowo wyglądających ludzi.

KB: Czy wrzody mogą same przejść?
AN:
Aż w połowie przypadków dochodzi do samoistnego wygojenia. Często, gdy potem wykonujemy pacjentom endoskopię to widzimy dwunastnicę z bliznami, co oznacza, że pacjent ten miał wrzody, które uległy samoistnemu wygojeniu.

KB: Czy wrzodom towarzyszą wymioty?
AN:
Są one charakterystyczne dla powikłań choroby wrzodowej, gdy dojdzie do nadmiernego zgromadzenia się soków żołądkowych z powodu zwężenia odźwiernika.

KB: Czy często dochodzi do nawrotów choroby wrzodowej?
AN:
Gdy nie usuniemy bakterii Helicobacter to w przypadku wrzodów dwunastnicy w 80 proc. przypadków mamy do czynienia z nawrotem, zaś u chorych z wrzodami żołądka nawrót występuje u co drugiego pacjenta w przeciągu dwóch lat. Jeśli wtedy usuniemy bakterię możliwość nawrotu spada do 5 procent.

KB: Jakie są powikłania nie leczonej choroby wrzodowej?
AN:
Krwotok, perforacja, zwężenie odźwiernika, ale na szczęście zdarzają się coraz rzadziej.

KB: Przejdźmy do jelita grubego, które w ostatnich latach znalazło się pod szczególną troską gastrologów...
AN:
Nie bez powodu. W ciągu ostatnich lat rak jelita grubego stał się jednym z najczęściej występujących nowotworów, a wciąż niestety kuleje diagnostyka. Trzeba jednak dodać, że we wszystkich krajach jest to problem zaniedbany. Także dlatego, że choroby jelita grubego są wstydliwe i najchętniej wcale byśmy nie mówili lekarzom o swoich problemach.

KB: Zacznijmy jednak od mniej groźnych dolegliwości. Co to jest zespół jelita drażliwego?
AN:
To bardziej choroba sytemu nerwowego, dotykająca od 40 do 60 proc. populacji, zwłaszcza pań, niż schorzenie jelita. Przybiera postać zaparciową lub biegunkową. Jest naszą reakcją na stres, pośpiech. Bardzo obniża jakość życia i obecnie jest chorobą nr 1 w gabinetach gastrologicznych. Takich pacjentów w żadnym razie nie należy lekceważyć, bowiem trzeba u nich wykluczyć obecność innej choroby.

KB: Skąd się bierze wrzodziejące zapalenie jelita grubego?
AN:
Do końca nie wiadomo skąd. Wydaje się, że o chorobie decydują czynniki genetyczne. Schorzenie, jak nazwa wskazuje, charakteryzuje się tworzeniem wrzodów w jelicie, poczynając od jego końcówki. Objawy to biegunka, śluz i krew w stolcu.
Krew w stolcu to w ogóle jeden z najbardziej alarmujących objawów. Stwierdzenie jej wymaga niezwykle troskliwego badania.

KB: Dlaczego?
AN:
Jest to sygnał mogący świadczyć o groźniejszej chorobie, czyli raku jelita grubego. Badanie na krew utajoną w stolcu powinno być obowiązkowe dla wszystkich po 50 roku życia. Należy je zresztą powtarzać co roku. Ideałem byłaby sytuacja taka jak w Czechach, gdzie badanie to należy do obowiązkowych i bezpłatnych badań okresowych.

KB: Czego sygnałem jest ciemny, a czego jasny kolor krwi w stolcu?
AN:
Ciemna pochodzi z wyższych pięter przewodu pokarmowego, smołowata z żołądka. Gdy krew jest świeża i jasna to z pewnością pochodzi z jelita grubego

KB: Czy każdy przypadek pojawienia się krwi trzeba diagnozować?
AN:
Tak trzeba zbadać, nawet jeśli sytuacja się już nie powtórzy.

KB: Czy nowotwory jelita grubego są wyleczalne?
AN:
Tak, ale pod warunkiem wykrycia ich we wczesnej fazie. Rak jelita grubego w 80—90 proc. przypadków rozwija się od stadium polipa, który jest nowotworem łagodnym. Polipy te z upływem lat rosną i im są większe tym większa szansa, że staną się polipami złośliwymi. Jedyną drogą leczenia jest usunięcie polipów. Podstawowym badaniem diagnostycznym jest kolonoskopia, a więc badanie jelita w znieczuleniu i pozbycie się polipów tą właśnie drogą.
Kolonoskopię trzeba wykonać raz na 10 lat u osób rodzinnie zagrożonych nowotworem. Ideałem byłoby też, gdyby lekarze pierwszego kontaktu wykonywali badanie per rectum, bowiem wiele nowotworów znajduje się... w zasięgu palca.

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Te produkty powodują cukrzycę u Polaków

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na bielawa.naszemiasto.pl Nasze Miasto